aboutsummaryrefslogtreecommitdiff
path: root/xml/pl/tonos.xml
blob: 58ed34d6486cf34f7ec1a4be8c6bbef65f6e09f5 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
<!--

  Copyright (C) 2006 Sergey Poznyakoff

  Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document
  under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2
  or any later version published by the Free Software Foundation;
  with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover
  Texts.  A copy of the license is included in the file COPYING.FDL  -->

<PAGE PREFIX="tonos">
<HEADER ID="tonos">Akcent</HEADER>

<PARA>Wymowa języka greckiego, zmieniała się w przeciągu
wieków.  Chociaż współczesna greka istotnie odróżnia się od języka
starogreckiego, zachowała ona głowne reguły akcentuacji swego
poprzednika.  Aby opisać te reguły, wypada najpierw wyjaśnić pojęcie
<DFN>iloczasu</DFN> w języku starogreckim.
</PARA>

<SECTION>
<HEADER>Iloczas w języku starogreckim</HEADER>

<PARA>W starożytności akcent języka greckiego miał character toniczny
(jak, na przykład, w łacinie czy współczesnym szwedzkim).  Język 
rozdzielał samogłoski krótkie i długie.  Takie rozróżnienie nazywamy
<DFN>iloczasem</DFN>.  Zgodnie z tym, zgłoski mogły być długimi albo
krótkimi.  Zakłada się, że zgłoska długa trwała w wymowie dwa razy
dłużej, niż krótka.</PARA>

<PARA>Spośród zgłosek długich rozróżniamy: <DFN>długie z natury</DFN>,
czyli takie, które zawierają samogłoskę długą, oraz <DFN>długie z
pozycji</DFN>.</PARA>

<PARA>Samogłoskami długimi były: ω, η oraz dyftongi (z nielicznymi
wyjątkami, na przyklad <FLECT>οι</FLECT> w mianowniku l.m. deklinacji
tematycznej, który jest uważany za krótki).</PARA>

<PARA>Samogłoski ε i ο zawsze były długimi.  Samogłoski α, ι, υ mogły
być jak krótkimi tak długimi.</PARA>
</SECTION>

<SECTION>
<HEADER>Ogólne reguły akcentuacji języka nowogreckiego</HEADER>

<PARA>W podalszym opisie zgłoski numerujemy od końca słowa:</PARA>

<PARA>Obowiązują następne reguły:</PARA>

<ENUMERATE>
<ITEM>Akcent może padać tylko w obrębie trzech ostannich
zgłosek.</ITEM>

<ITEM>Akcent pada na trzecią zgłoskę tylko jeśli ostatnia zgłoska jest
krótka.</ITEM>

<ITEM>Jeśli pod czas odmiany (deklinacji lub koniugacji) do tematu
dodają się zgłoski lub odmienia się iloczas ostatniej zgłoski, akcent
zsuwa się zgodnie z pierwszymi dwoma regułami.</ITEM>

<ITEM>Akcent w formach czasownikowych dąży do trzeciej zgłoski.</ITEM>

<ITEM>Rzeczowniki pod czas odmiany dążą do zachowania akcentu na tej
samej zgłosce, na którą on pada w mianowniku l.p.</ITEM>
</ENUMERATE>

<PARA>Niektóre jednozgłoskowe słowa języka greckiego nie mają własnego
akcentu, lecz tworzą całość akcentową ze słowem poprzedzającym
(<DFN>enklityki</DFN>, por. polskie <SAMP>widzę go</SAMP>), lub następującym
(<DFN>proklityki</DFN>, por. polskie <SAMP>na dole</SAMP>).</PARA>

<PARA>Proklitykami są, między innymi, przedimki, enklitykami zaś
zaimki dzierżawcze.</PARA>
</SECTION>

<SECTION>
<HEADER>Zmiany akcentowania, spowodowane enklitykami</HEADER>

<PARA>Słowa o akcencie na trzecią zgłoskę po których występuje
enklityk, otrzymują dodatkowy akcent na pierwszej zgłosce.  Na piśmie
takie słowo niesie dwa akcenty, w wymowie zaś akcent główny zwykle
zanika: <EXAMPLE>οικογένειά σου</EXAMPLE> <IPA>ikoɤeɲaˈsu</IPA>, <EXAMPLE>σύντροφός
μου</EXAMPLE> <IPA>sindrofoˈzmu</IPA>.
</PARA> 

</SECTION>

</PAGE>

<!-- Local Variables: -->
<!-- mode: ellinika -->
<!-- buffer-file-coding-system: utf-8 -->
<!-- alternative-input-method: polish-slash -->
<!-- alternative-dictionary: "polish" -->
<!-- End: -->

Return to:

Send suggestions and report system problems to the System administrator.