1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
|
<!--
Copyright (C) 2006 Sergey Poznyakoff
Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document
under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2
or any later version published by the Free Software Foundation;
with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover
Texts. A copy of the license is included in the file COPYING.FDL -->
<PAGE PREFIX="tonos">
<HEADER ID="tonos">Akcent</HEADER>
<PARA>Wymowa języka greckiego, zmieniała się w przeciągu
wieków. Chociaż współczesna greka istotnie odróżnia się od języka
starogreckiego, zachowała ona główne reguły akcentuacji swego
poprzednika. Aby opisać te reguły, wypada najpierw wyjaśnić pojęcie
<DFN>iloczasu</DFN> w języku starogreckim.
</PARA>
<SECTION>
<HEADER>Iloczas w języku starogreckim</HEADER>
<PARA>W starożytności akcent języka greckiego miał charakter toniczny
(jak, na przykład, w łacinie czy współczesnym szwedzkim). Język
rozdzielał samogłoski krótkie i długie. Takie rozróżnienie nazywamy
<DFN>iloczasem</DFN>. Zgodnie z tym, zgłoski mogły być długimi albo
krótkimi. Zakłada się, że zgłoska długa trwała w wymowie dwa razy
dłużej, niż krótka.</PARA>
<PARA>Spośród zgłosek długich rozróżniamy: <DFN>długie z natury</DFN>,
czyli takie, które zawierają samogłoskę długą, oraz <DFN>długie z
pozycji</DFN>.</PARA>
<PARA>Samogłoskami długimi były: ω, η oraz dyftongi (z nielicznymi
wyjątkami, na przykład <FLECT>οι</FLECT> w mianowniku l.m. deklinacji
tematycznej, który jest uważany za krótki).</PARA>
<PARA>Samogłoski ε i ο zawsze były krótkimi. Samogłoski α, ι, υ mogły
być jak krótkimi tak długimi.</PARA>
</SECTION>
<SECTION>
<HEADER>Ogólne reguły akcentuacji języka nowogreckiego</HEADER>
<PARA>W podalszym opisie zgłoski numerujemy od końca słowa:</PARA>
<PARA>Obowiązują następne reguły:</PARA>
<ENUMERATE>
<ITEM>Akcent może padać tylko w obrębie trzech ostatnich
zgłosek.</ITEM>
<ITEM>Akcent pada na trzecią zgłoskę tylko jeśli ostatnia zgłoska jest
krótka.</ITEM>
<ITEM>Jeśli pod czas odmiany (deklinacji lub koniugacji) do tematu
dodają się zgłoski lub odmienia się iloczas ostatniej zgłoski, akcent
zsuwa się zgodnie z pierwszymi dwoma regułami.</ITEM>
<ITEM>Akcent w formach czasownikowych dąży do trzeciej zgłoski.</ITEM>
<ITEM>Rzeczowniki przy odmianie dążą do zachowania akcentu na tej
samej zgłosce, na którą on pada w mianowniku l.p.</ITEM>
</ENUMERATE>
<ANCHOR ID="enklitikoi" /><PARA>Niektóre jednozgłoskowe słowa języka
greckiego nie mają własnego akcentu, lecz tworzą całość akcentową ze
słowem poprzedzającym (<DFN>enklityki</DFN>, por. polskie <SAMP>widzę
go</SAMP>), lub następującym (<DFN>proklityki</DFN>, por. polskie
<SAMP>na dole</SAMP>).
</PARA>
<PARA>Proklitykami są, między innymi, przedimki, enklitykami zaś
zaimki dzierżawcze.</PARA>
<SUBSECTION ID="stress_change">
<HEADER>Zmiany akcentowania, spowodowane enklitykami</HEADER>
<PARA>Słowa o akcencie na trzecią zgłoskę po których występuje
enklityk, otrzymują dodatkowy akcent na pierwszej zgłosce. Na piśmie
takie słowo niesie dwa akcenty, w wymowie zaś akcent główny zwykle
zanika: <EXAMPLE>οικογένειά σου</EXAMPLE> <IPA>ikoɤeɲaˈsu</IPA>, <EXAMPLE>σύντροφός
μου</EXAMPLE> <IPA>sindrofoˈzmu</IPA>.
</PARA>
</SUBSECTION>
</SECTION>
</PAGE>
<!-- Local Variables: -->
<!-- mode: ellinika -->
<!-- buffer-file-coding-system: utf-8 -->
<!-- alternative-input-method: polish-slash -->
<!-- alternative-dictionary: "polish" -->
<!-- End: -->
|