aboutsummaryrefslogtreecommitdiff
path: root/xml/pl/epitheta.xml
blob: 5c30fdf61db3ad745cef041c8c19a50ad6569a64 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
<!--

  Copyright (C) 2006 Sergey Poznyakoff

  Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document
  under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2
  or any later version published by the Free Software Foundation;
  with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover
  Texts.  A copy of the license is included in the file COPYING.FDL  -->

<PAGE PREFIX="epitheta" HEADER="Przymiotnik">

<SECTION>
<HEADER>Przymiotniki o trzech zakończeniach</HEADER>
<PARA>
Większa część przymiotników posiada trzy różne zakończenia rodzajowe.
Takie przymiotniki nazywamy <DFN>przymiotnikami o trzech
zakończeniach.</DFN>
</PARA>

<ANCHOR ID="epitheta:os:h:o" />
<TABULAR SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ος,η,ο</FLECT></TITLE> 
 <SEPARATOR>zakończenie akcentowane</SEPARATOR>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-ός</ITEM> <ITEM>σωστ-ή</ITEM> <ITEM>σωστ-ό</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-ού</ITEM> <ITEM>σωστ-ής</ITEM> <ITEM>σωστ-ού</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-ό</ITEM>  <ITEM>σωστ-ή</ITEM> <ITEM>σωστ-ό</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-οί</ITEM> <ITEM>σωστ-ές</ITEM> <ITEM>σωστ-ά</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-ών</ITEM> <ITEM>σωστ-ών</ITEM> <ITEM>σωστ-ών</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>σωστ-ούς</ITEM> <ITEM>σωστ-ές</ITEM> <ITEM>σωστ-ά</ITEM>
 </ROW>
<SEPARATOR INITCOUNT="1">zakończenie nieakcentowane</SEPARATOR>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-ος</ITEM> <ITEM>εύκολ-η</ITEM> <ITEM>εύκολ-ο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-ου</ITEM> <ITEM>εύκολ-ης</ITEM> <ITEM>εύκολ-ου</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-ο</ITEM> <ITEM>εύκολ-η</ITEM> <ITEM>εύκολ-ο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-οι</ITEM> <ITEM>εύκολ-ες</ITEM> <ITEM>εύκολ-α</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-ων</ITEM> <ITEM>εύκολ-ων</ITEM> <ITEM>εύκολ-ων</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>εύκολ-ους</ITEM> <ITEM>εύκολ-ες</ITEM> <ITEM>εύκολ-α</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 


<TABULAR SPACE="2" SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ος,α,ο</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-ος</ITEM> <ITEM>ωραί-α</ITEM> <ITEM>ωραί-ο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-ου</ITEM> <ITEM>ωραί-ας</ITEM> <ITEM>ωραί-ου</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-ο</ITEM> <ITEM>ωραί-α</ITEM> <ITEM>ωραί-ο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-οι</ITEM> <ITEM>ωραί-ες</ITEM> <ITEM>ωραί-α</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-ων</ITEM> <ITEM>ωραί-ων</ITEM> <ITEM>ωραί-ων</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>ωραί-οι</ITEM> <ITEM>ωραί-ες</ITEM> <ITEM>ωραί-α</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 

<TABULAR SPACE="2" SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ός,ιά,ό</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-ός</ITEM> <ITEM>γλυκ-ιά</ITEM> <ITEM>γλυκ-ό</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-ού</ITEM> <ITEM>γλυκ-ιάς</ITEM> <ITEM>γλυκ-ού</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-ό</ITEM> <ITEM>γλυκ-ιά</ITEM> <ITEM>γλυκ-ό</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-οί</ITEM> <ITEM>γλυκ-ές</ITEM> <ITEM>γλυκ-ά</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-ών</ITEM> <ITEM>γλυκ-ών</ITEM> <ITEM>γλυκ-ών</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>γλυκ-ούς</ITEM> <ITEM>γλυκ-ές</ITEM> <ITEM>γλυκ-ά</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 

<TABULAR SPACE="2" SPLIT="-" OR="/" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">υς,ια,υ</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ύς</ITEM> <ITEM>βαθ-ιά</ITEM> <ITEM>βαθ-ύ</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ιού / βαθ-ύ</ITEM> <ITEM>βαθ-ιάς</ITEM> <ITEM>βαθ-ιού / βαθ-ύ</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ύ</ITEM> <ITEM>βαθ-ιά</ITEM> <ITEM>βαθ-ύ</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ιοί</ITEM> <ITEM>βαθ-ιές</ITEM> <ITEM>βαθ-ιά</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ιών</ITEM> <ITEM>βαθ-ιών</ITEM> <ITEM>βαθ-ιών</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βαθ-ιούς</ITEM> <ITEM>βαθ-ιές</ITEM> <ITEM>βαθ-ιά</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 

<TABULAR SPACE="2" SPLIT="-" OR="/" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ης,ια,ι</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ής</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιά</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ί</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ιού / βυσσιν-ή</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιάς</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιού</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ή</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιά</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ί</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ιοί</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιές</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιά</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ιών</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιών</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιών</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>βυσσιν-ιούς</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιές</ITEM> <ITEM>βυσσιν-ιά</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 

<TABULAR SPACE="2" SPLIT=":" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ης,α,ικο</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:ης</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:α</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:η</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ας</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικου</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:η</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:α</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:ηδες</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ες</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικα</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:ηδων</ITEM> <ITEM>-----</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικων</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>πεισματάρ:ηδες</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ες</ITEM> <ITEM>πεισματάρ:ικα</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 

<TABULAR SPACE="2" SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ας,ου,αδικο</FLECT></TITLE> 
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-άς</ITEM> <ITEM>υπναρ-ού</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-ά</ITEM> <ITEM>υπναρ-ούς</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικου</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-ά</ITEM> <ITEM>υπναρ-ού</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικο</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-άδες</ITEM> <ITEM>υπναρ-ούδες</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικα</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-άδων</ITEM> <ITEM>υπναρ-ούδων</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικων</ITEM>
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>υπναρ-άδες</ITEM> <ITEM>υπναρ-ούδες</ITEM> <ITEM>υπναρ-άδικα</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR> 
</SECTION>

<SECTION>
<HEADER>Przymiotniki o dwóch zakończeniach</HEADER>

<PARA>
<DFN>Przymiotniki o dwóch zakończeniach</DFN> mają wspólne końcówki
dla rodzajów męskiego i żeńskiego.  Na przykład:
</PARA>

<TABULAR SPLIT="-" BESTFIT="1" NOFRAME="1">
<ROW>
 <ITEM>θεμελιώδ-ης</ITEM>
 <ITEM>podstawowy, podstawowa</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>θεμελιώδ-ες</ITEM>
 <ITEM>podstawowe</ITEM>
</ROW>
</TABULAR>

<PARA>
Takie przymiotniki odmieniają się w sposób następujący:
</PARA>
<TABULAR SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1">
 <TITLE>Przymiotniki na <FLECT SPLIT=",">ης,ες</FLECT></TITLE> 
 <SEPARATOR>zakończenie akcentowane</SEPARATOR>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-ής</ITEM> <ITEM>συνεπ-ές</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-ούς</ITEM> <ITEM>συνεπ-ούς</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-ή</ITEM> <ITEM>συνεπ-ές</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-είς</ITEM> <ITEM>συνεπ-ή</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-ών</ITEM> <ITEM>συνεπ-ών</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>συνεπ-είς</ITEM> <ITEM>συνεπ-ή</ITEM> 
 </ROW>
 <SEPARATOR INITCOUNT="1">zakończenie nieakcentowane</SEPARATOR>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-ης</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-ες</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-ους</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-ους</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-η</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-ες</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-εις</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-η</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-ων</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-ων</ITEM> 
 </ROW>
 <ROW>
  <ITEM>θεμελιώδ-εις</ITEM> <ITEM>θεμελιώδ-η</ITEM>
 </ROW>
</TABULAR>

<PARA>
W dopełniaczu liczby mnogiej przymiotników na <FLECT>ώδης</FLECT>
akcent przesuwa się na ostatnią zgłoskę, np.:
</PARA>

<TABULAR SPLIT="-" ALTERNATE="1" DICTREF="col:1:1;row:1:1" BESTFIT="1">
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ώδης</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ώδους</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ώδη</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ώδεις</ITEM> 
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ωδών</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μυστηδι-ώδεις</ITEM>
</ROW>
</TABULAR>

</SECTION>

<SECTION>
<HEADER>Stopniowanie przymiotników</HEADER>
<PARA>
Podobnie jak w języku polskim, greckie przymiotniki podlegają
stopniowaniu.  Rozróżniamy trzy stopnie (παραθετικά επιθέτων, βαθμοί):
</PARA>
<TABULAR NOFRAME="1">
<ROW>
 <ITEM>stopień równy</ITEM>
 <ITEM>θετικός βαθμός</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>stopień wyższy</ITEM>
 <ITEM>συγκριτικός βαθμός</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>stopień najwyższy</ITEM>
 <ITEM>υπερθετικός βαθμός</ITEM>
</ROW>
</TABULAR>

<PARA>
Stopień równy, czyli podstawowa forma przymiotniki, wyraża sam fakt
posiadania cechy przez obiekt lub osobę.  Formy stopnia równego
zostały opisane w poprzednim rozdziale.
</PARA>  

<PARA>
Stopień wyższy wyraża posiadanie większego natężenia cechy w
porównaniu z innymi obiektami lub osobami.  Tworzymy go przy pomocy przyrostka
<FLECT SPLIT=",">τερος,τερη,τερο</FLECT> (μονολεκτικός συγκριτικός), lub
omownie, przy pomocy przysłówka <DICTREF>πιο</DICTREF> (περιφραστικός
συγκριτικός), na przykład:
</PARA>

<TABULAR NOFRAME="1" SPACE="2" BESTFIT="1">
<ROW>
 <ITEM>ωραίος</ITEM>
 <ITEM>piękny</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>ωραιότερος, πιο ωραίος</ITEM>
 <ITEM>piękniejszy</ITEM>
</ROW>
</TABULAR>

<PARA>Przykład:</PARA>
<PARA>
<EXAMPLE>
Ο Γιαννής είναι εργατικότερος από τον Πέτρο.
</EXAMPLE>
lub <EXAMPLE>Ο Γιαννής είναι πιο εργατικός από τον Πέτρο.</EXAMPLE>
Jan jest bardziej pracowity niż Piotr.
</PARA>

<PARA>
Język grecki posiada dwie odmianki stopnia najwyższego: względną
(σχετικός) i bezwzględną (απόλυτος).
</PARA>

<PARA>
<DFN>Stopień najwyższy względny</DFN> wyraża posiadanie największego
natężenia cechy <EMPH>w porównaniu z innymi obiektami</EMPH>.
Tworzymy go używając przedimka określonego ze stopniem wyższym
przymiotnika:
</PARA>

<PARA>
<EXAMPLE>
Ο Γιαννής είναι <EMPH>ο εργατικότερος</EMPH> στην οικογένεια.
</EXAMPLE>
lub
<EXAMPLE>
Ο Γιαννής είναι <EMPH>ο πιο εργατικός</EMPH> στην οικογένεια.
</EXAMPLE>
Jan jest najpracowitszy z rodziny.
</PARA>

<PARA>
<DFN>Stopień najwyższy bezwzględny</DFN> wyraża posiadanie
największego posiadania cechy bez względu na inne obiekty lub osoby.
Tworzy się przy pomocy przyrostka
<FLECT SPLIT=",">τατος,τατη,τατο</FLECT>.  Na przykład:
</PARA>

<PARA>
<EXAMPLE>
Ο Γιαννής είναι εργατικότατος.
</EXAMPLE>
Jan jest najbardziej pracowity.
</PARA>
</SECTION>

<SECTION>
<HEADER>Formy supletywne</HEADER>
<PARA>
Niektóre przymiotniki stopniują się nieregularnie.  Najważniejsze z
nich to:
</PARA>

<TABULAR ALTERNATE="1" COLHEADING="std" DICTREF="col:1:1;row:1">
<ROW>
 <ITEM>Θετικός</ITEM>
 <ITEM>Συγκριτικός</ITEM>
 <ITEM>Υπερθετικός</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>καλός</ITEM>
 <ITEM>καλύτερος</ITEM>
 <ITEM>άριστος</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>κακός</ITEM>
 <ITEM>χειρότερος</ITEM>
 <ITEM>κάκιστος</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>λίγος</ITEM>
 <ITEM>λιγότερος</ITEM>
 <ITEM>ελάχιστος</ITEM>
</ROW>
<ROW>
 <ITEM>μεγάλος</ITEM>
 <ITEM>μεγαλύτερος</ITEM>
 <ITEM>μέγιστος</ITEM>
</ROW>
</TABULAR>
</SECTION>

</PAGE>

<!-- Local Variables: -->
<!-- mode: ellinika -->
<!-- buffer-file-coding-system: utf-8 -->
<!-- alternative-input-method: polish-slash -->
<!-- alternative-dictionary: "polish" -->
<!-- End: -->

Return to:

Send suggestions and report system problems to the System administrator.