diff options
Diffstat (limited to 'xml/pl/istoria.xml')
-rw-r--r-- | xml/pl/istoria.xml | 78 |
1 files changed, 76 insertions, 2 deletions
diff --git a/xml/pl/istoria.xml b/xml/pl/istoria.xml index 30536b7..02b7d32 100644 --- a/xml/pl/istoria.xml +++ b/xml/pl/istoria.xml @@ -21,13 +21,13 @@ greckie zasiedlili półwysep Bałkański. Pierwszymi plemionami byli ostatni, idący z północy <DFN>Dorowie</DFN>. </PARA> -<PARA>Śródziemnomorze w czasie greckiego osiedlania się już było +<PARA>W czasie greckiego osiedlania się śródziemnomorze już było jednolitym regionem kulturowym, zamieszkanym, przez kultury o wysokim stopniu rozwoju, m.in. egipską i chetycką. </PARA> <PARA>Półwysep Bałkański podówczas zamieszkiwali plemiona -indoeuropejskie i nie indoeuropejskie. Do tych ostatnich należała, +indoeuropejskie i nieindoeuropejskie. Do tych ostatnich należała, najprawdopodobniej, <XREF URL="http://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_minojska">cywilizacja minojska</XREF> (cywilizacja wyspy Kreta), której upadek nastąpił w @@ -47,7 +47,81 @@ Greków na Troję). To miasto dało nazwę kutlurze Achejów XIII - XI wieków p.n.e. która się zwie kulturą <DFN>kryteńsko-mykeńskiej</DFN>. </PARA> +<PARA> +W końcu II tysiąclecia p.n.e. rozpoczęła się epocha migracji plemion +zamieszkujących Europę i północne Bałkany. Część plemion z północnych +Bałkanów podążyła na południe. Wśrod tych plemion były także Dorowie, +którzy podówczas znajdowali się, prawdopodobnie, na niższym szczeblu +rozwoju niż Achajowe. W wyniku najazdu Dorów i, możliwie, jeszcze +jakichś przyczyn, kultura Achajska uległa prawie doszczętnemu +zniszczeniu. Później plemionom greckim przyszło odtwarzać swoją +kulturę prawie na nowo, poczynając m.in. z pisma. Z biegiem czasu +plemiona helleńskie zasiedlili wyspy morza Egejskiego, zachodnie +wybrzeże Małej Azji, Sycylię oraz południe półwyspu Apenińskiego. +Ta część świata hellenistycznego zwie się <DFN>Wielką Grecją</DFN> +w przeciwieństwie do <DFN>Małej (Centralnej) Grecji</DFN>. +</PARA> + +<PARA> +Spowodowane wieloma czynnikami odosobnienie plemion sprzyjało wzrostu +zróżnicowania dialektów, przede wszystkim w zakresie +fonetycznym. Spośród takich czynników możemy wymienić zamkniętość +wspólnoty rodzinnej oraz osobliwości miejsc zamieszkania (miejscowość +gorzysta i wyspy). W XII - IX wiekach p.n.e. na wshodzie świata +hellenistycznego wynika joński dialekt wybrzeża małoazjatyckiego. +<!-- http://pl.wikipedia.org/wiki/Dialekt_jo%C5%84ski --> +</PARA> + +<PARA> +Plemiona centralnej i częściowo wschodniej Hellady rozmawiali +dialektami eolskimi (w. Lesbos, wybrzeże Małej Azji, Tesalia +i Beocja na Bałkanach). Odrębną grupę składają doryckie dialekty +Peloponezu i bliskie im dialekty zachodnio-południowej części +Hellady. +</PARA> + +<PARA> +VIII wiek p.n.e. jest wiekiem wzrostu rozwoju centralnej części +wybrzeża małoazjatyckiego (Jonia). Poczynając od tego czasu Jonia +staje centrum formowania podwalin życia plemion greckich: ekonomiki +(tutaj wynikli centra handlu), rzemieślnictwa, państwowości (tutaj +sformowały się <DFN>polisy</DFN> -- unikatowe w historii ludzkości +miasta-państwa zbudowane na zasadach demokracji bezpośredniej), +sztuki, naiki i filozofji. Właśnie wtedy, w VIII wieku zostały +napisane poematy epiczne "Iliada" i "Odyseja", przypisywane +Homerowi. Dlatego ten czas uważa się za czas zapoczątkowania +literatury greckiej oraz języka greckiego we wszystkich jego +postaciach. +</PARA> +<PARA> +Gwałtowny rozwój kultury wymagał własnego pisma. Pismo dawne, bazowane +na pismie linearnym B, zostało podówczas stracone. W zamian jemu +przyszedł <XREF URL="http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfabet_grecki">nowy +alfabet</XREF>, wzorowany najprawdopodobniej na +<XREF URL="http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfabet_fenicki">alfabecie +Fenicjan</XREF><FOOTNOTE>Patrz rownież alfabet +<XREF URL="http://www.ancientscripts.com/greek.html">grecki</XREF> i +<XREF URL="http://www.ancientscripts.com/phoenician.html">fenicki</XREF> +na stronie +<XREF URL="http://www.ancientscripts.com">www.ancientscripts.com</XREF>. +</FOOTNOTE>, z którymi Grecy podówczas aktywnie handlowali. +</PARA> + +<PARA> +Ostateczny rozpad wspólnoty rodzinnej, który zaszedł w VII - VI +wiekach p.n.e. sprzyjał wzmocnieniu polisów. Te wieki uważa się za +czas utworzenia liryki i dramatu -- rodzajów literackich, które w +wieku następnym miały osiągnąć szczytu swego rozwoju. W ten czas +ustaliła się dyferencjacja stylowo-gatunkowa języka greckiego. +</PARA> + +<PARA> +Za początek okresu klasycznego greckiej historii powszechnie jest +uważany okres <XREF URL="http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojny_perskie"> +wojen grecko-perskich</XREF> (500 -- 449 p.n.e.) + +</PARA> </PAGE> |